Lwfans blynyddol sy’n lleihau’n raddol

Ers 6 Ebrill 2020, mi fydd ond yn effeithio ar bobl sy'n cwrdd â'r ddau o'r gofynion incwm canlynol:

• mae eich ‘incwm trothwy’ yn uwch na £200,000, ac
• mae eich ‘incwm wedi’i addasu’ yn uwch na £240,000
• o 06 Ebrill 2023, mae’r trothwy ‘incwm wedi’i addasu’ yn cynyddu i £260,000.

Gall cyfrifo'ch trothwy a'ch incwm wedi'i addasu fod yn gymhleth. Rydym yn esbonio sut i wneud hyn ar y dydalen hon ac yn rhoi enghreifftiau i chi isod, ond gallai fod yn ddefnyddiol i gael cyngor ariannol neu dreth wedi'i reoleiddio.

Bydd unrhyw un sy’n cwrdd â’r gofynion incwm uchod yn gweld eu lwfans blynyddol yn lleihau’n raddol £1 am bob  2 o ‘incwm wedi’i addasu’ uwch na £260,000.

Er enghraifft, pe bai'ch incwm wedi'i addasu yn £280,000 byddai'ch lwfans blynyddol yn cael ei ostwng i £50,000.

Mae’r ‘lleihad raddol’ hwn yn stopio ar £360,000, felly bydd pawb yn cadw lwfans o £10,000 o leiaf.

Os yw'r lleihad raddol yn effeithio arnoch a bod eich incwm wedi'i addasu yn fwy na'ch lwfans blynyddol sydd wedi’i leihau, gwiriwch yn gyntaf a allwch ddefnyddio cario ymlaen i leihau neu gael gwared ar unrhyw ormodedd.

Mae'n bosibl y gallai eich incwm ostwng yn is na'r incwm trothwy, a allai eich adfer i'r lwfans blynyddol arferol ar gyfer y flwyddyn dreth honno.

Os oes swm gormodol o hyd ar ôl cario ymlaen, byddwch yn wynebu tâl treth ar y swm hwn. Ychwanegir y swm at eich incwm a bydd yn destun Treth Incwm ar eich cyfradd ymylol uchaf.

Fel rheol, caiff y tâl ei ddatgan a'i dalu trwy'r broses hunanasesu Treth Incwm, er y gellid ei ddidynnu'n uniongyrchol o'ch cynilion pensiwn os bodlonir rhai amodau. Gelwir hyn yn ‘Cynllun Talu’. Bydd yn rhaid i chi wneud cais ffurfiol i'ch darparwr cynllun pensiwn os ydych chi am wneud cais am hyn.

Os ydych wedi cymryd arian trethadwy o'ch cronfa pensiwn drwy ddefnyddio rhyddid pensiwn (mwy na'r rhan ddi-dreth), gallai lwfans blynyddol prynu arian is (MPAA) fod yn berthnasol i chi.

Os oes hefyd gennych bensiwn buddion wedi’u diffinio (sy’n cynnwys cynlluniau pensiwn ‘cyflog terfynol’ a ‘chyfartaledd gyrfa’), gallwch elwa ar ‘lwfans blynyddol amgen’. Mae hyn yn £50,000 am flwyddyn dreth 2023/24. Cysylltwch â'ch darparwr pensiwn buddion wedi’u diffinio am fanylion.

Cyflog Elizabeth yw £245,000 ac mae’n derbyn bonws o £10,000.

Mae hefyd yn derbyn £3,000 mewn llog o'i chynilion a £7,000 mewn incwm (difidendau) o rai cyfranddaliadau cwmni y mae'n berchen arnynt.

Mae Elizabeth yn cyfrannu £30,000 i bensiwn personol ei grŵp ac mae ei chyflogwr yn cyfateb i'w chyfraniad.

• Cyflog o £245,000
• Bonws o £10,000
• Llog a difidendau o £10,000
• Llai ei chyfraniad pensiwn o £30,000.

• Cyflog o £245,000
• Bonws o £10,000
• Llog a difidendau o £10,000
• Ynghyd â chyfraniad pensiwn ei chyflogwr o £30,000.

Bydd y lwfans blynyddol sy’n lleihau’n raddol yn effeithio ar Elizabeth oherwydd bod ei hincwm trothwy yn uwch na £200,000 a'i hincwm wedi'i addasu yw £35,000 dros £260,000.

Bydd ei lwfans blynyddol o £60,000 yn cael ei ostwng £17,500 (£35,000 wedi'i rannu â 2) ac felly bydd yn £42,500 ar gyfer blwyddyn dreth 2023/24.

Gan fod cyfanswm y cyfraniadau pensiwn (£60,000) yn uwch na'i lwfans blynyddol gostyngedig, bydd angen iddi dalu treth.

Pe bai gan Elizabeth lwfans heb ei ddefnyddio o flwyddyn flaenorol, ac yn dweud er enghraifft mai £35,000 oedd hyn, byddai'n bosibl i Elizabeth wneud cyfraniad cynyddol i'w phensiwn. Byddai hyn yn ei dro yn gostwng ei hincwm wedi'i addasu, sy'n golygu nad oes raid iddi dalu tâl treth mwyach.

• Cyflog o £245,000
• Bonws o £10,000
• Llog a difidendau o £10,000
• Llai ei chyfraniad pensiwn o £65,000.

Mae incwm trothwy Elizabeth bellach yn is na £200,000 ac felly ni fyddai'r lwfans blynyddol sy’n lleihau’n raddol yn berthnasol. O ganlyniad, mae ganddi’r lwfans blynyddol llawn o £60,000 ar gael i’w ddefnyddio o hyd a phan ychwanegir y £35,000 o lwfans heb ei ddefnyddio o flwyddyn dreth flaenorol, mae’n golygu y gellir gwneud y cyfraniadau o £95,000 gyda rhyddhad treth llawn yn berthnasol a heb dreth arwystl yn cael ei wneud.

Os ydych yn meddwl efallai eich bod yn nesáu at eich lwfans blynyddol, y gallai gael ei leihau, neu y gallech fod wedi mynd y tu hwnt iddo, ystyriwch gael cyngor gan ymgynghorydd ariannol rheoledig.

Gallent eich helpu i ddeall faint yw eich lwfans blynyddol gan gynnwys unrhyw swm nad ydych wedi ei ddefnyddio, a ydych wedi mynd dros eich lwfans blynyddol, a allai fod opsiynau i leihau unrhyw dâl posibl ac edrych ar eich opsiynau am dalu unrhyw dâl treth a all fod yn ddyledus.