Cymryd yswiriant personol pan ewch yn hunangyflogedig

Pan ddewch yn hunangyflogedig, bydd angen i chi feddwl beth fydd yn digwydd os na allwch weithio oherwydd salwch neu anaf.

Oherwydd eich bod yn gweithio i chi'ch hun, ni chewch dâl salwch, er y gallech fod yn gymwys i gael budd-daliadau'r wladwriaeth

Mae yswiriant diogelu incwm tymor hir yn eich diogelu petai eich enillion yn lleihau oherwydd salwch neu anaf. Yn ddibynnol ar y telerau ac amodau, bydd eich taliadau yn parhau nes y byddwch yn gallu dychwelyd i’r gwaith neu i’r polisi ddod i ben.

Weithiau gelwir polisïau tymor byr yn gynhyrchion damweiniau, salwch a diweithdra.   Fel arfer mae’r rhain yn para am flwyddyn neu ddwy a gallant gynnwys yswiriant diogelu taliadau ac yswiriant taliadau morgais ac maent wedi eu dylunio i dalu am unrhyw ddyledion sydd gennych heb eu talu.

Dyma bolisi yswiriant hirdymor. Fel arfer mae’n talu cyfandaliad di-dreth allan os ydych yn cael diagnosis o un o’r afiechydon difrifol sydd wedi eu cynnwys yn eich polisi.

Mae’r rhain fel arfer yn cynnwys rhai canserau, trawiad ar y galon a strôc.

Cafodd ei ddylunio i dalu dyledion yn llwyr, neu forgais, neu dalu am unrhyw addasiadau sydd eu hangen yn eich cartref – er enghraifft, fel y gallwch ddefnyddio cadair olwyn.

Dim ond rhai cyflyrau neilltuol a ddiogelir gan y polisïau hyn. Nid yw anhwylderau cyffredin sy’n atal pobl rhag mynd i’w gwaith megis problemau cefn a straen yn cael eu diogelu.

Fel arfer ni fydd yswiriant salwch critigol yn talu os byddwch yn marw, felly efallai na fydd yn cynnig diogeliad addas i unrhyw ddibynyddion.

Bydd yr yswiriant hwn yn talu cyfandaliad i’ch dibynyddion fel arfer, ond gall roi taliadau rheolaidd, os byddwch farw.

Efallai eich bod wedi cael yswiriant bywyd fel rhan o becyn pan oeddech yn gyflogedig – adnabyddir hwn yn aml yn fudd-dal marw mewn gwasanaeth.

Bydd hwn wedi dod i ben pan ddaeth eich cyflogaeth i ben.

Mae’n werth ystyried yswiriant bywyd, os oes gennych blant neu ddibynyddion rydych yn gofalu amdanynt neu sy’n dibynnu arnoch yn ariannol. 

Ni allwch ddibynnu ar y llywodraeth i ofalu am eich teulu – mae’r arian y byddent yn ei gael gan y wladwriaeth yn llawer is nag y mae’r rhan fwayf o bobl yn ei ddisgwyl.

Gall yr yswiriant hwn atodi’r hyn sydd ar gael ar y GIG.

Mae rhai pobl hunangyflogedig yn dewis cymryd yswiriant meddygol gan eu bod yn dymuno diogelu eu hunain rhag peidio â bod yn y gwaith a cholli enillion os ydynt yn disgwyl am driniaeth GIG.

Efallai bod eich cyflogwr wedi cynnig yr yswiriant iechyd hwn fel budd cyflogai.  Ond unwaith y dewch yn hunangyflogedig nid ydych bellach yn gymwys i’w gael.

Os gallwch fforddio’r premiymau, gallai fod yn werth ei ystyried gan ei fod yn caniatáu i chi ddewis lefel y gofal a gewch a sut a phryd mae’n cael ei ddarparu.

A oeddech arfer bod yn gyflogedig ac yn elwa o gael yswiriant, er enghraifft, yswiriant bywyd neu yswiriant meddygol preifat? Yna gallech barhau â’r un darparwyr.

Gwiriwch â’r darparwr faint fyddai’r gost o barhau â’r yswiriant. 

Mae’n debygol o fod yn fwy costus ar gyfer polisi unigol na phan yr oedd pan oeddech yn gyflogedig.

Mae’n feincnod da hefyd i’ch caniatáu i gymharu prisiau a pholisïau wrth i chi chwilio am y cynnig gorau.

Os ydych yn rhedeg eich busnes o'ch cartref, mae'n bwysig peidio â chymryd yn ganiataol y bydd eich yswiriant cartref personol yn eich diogelu.

Mae polisïau yswiriant cartref a chynnwys, neu’ch yswiriant busnes, fel arfer yn cynnwys offer busnes yn eich cartref.

Fodd bynnag, mae gwahaniaeth rhwng cael yswiriant os ydych yn gweithio gartref o bryd i’w gilydd, a rhedeg busnes o’ch cartref.

Os ydych yn gweithio o gartref, gwnewch yn siŵr bod eich yswiriwr yn deall hyn a dylech wirio’r telerau ac amodau i weld a oes angen unrhyw yswiriant ychwanegol arnoch.

Mae hyn oherwydd os ydych yn rhedeg busnes neu’n gweithio o’ch cartref, gallai eich yswiriwr newid y ffordd y mae'n asesu'ch yswiriant.

Os ydych yn sefydlu’ch busnes o adref, y peth gorau i’w wneud gyntaf yw siarad â’ch yswiriwr presennol ac egluro’ch cynlluniau.

Efallai y bydd yn gofyn am bremiwm ychwanegol ar eich yswiriant presennol.

Os nad ydych yn rhoi gwybod i’ch yswiriwr ac angen hawlio, efallai y bydd eich yswiriant yn annilys ac ni chaiff eich hawliad ei dalu.