Morgais gydol oes 

Morgais gydol oes yw pan fyddwch chi’n benthyca arian sydd wedi’i ddiogelu yn erbyn eich cartref, ar yr amod mai dyma’ch prif gartref, tra’ch bod yn parhau â’ch perchnogaeth.

Gallwch ddewis neilltuo peth o werth eich eiddo fel etifeddiaeth i’ch teulu.

Yn ogystal, efallai y bydd rhaid darparwyr yn gallu cynnig symiau mwy o arian i’r rhai gyda chyflyrau iechyd penodol, neu hyd yn oed ‘ffactorau ffordd o fyw’ megis ysmygu.

Bydd y cartref yn dal i fod yn berchen i chi a chi fydd yn gyfrifol am ei gynnal.

Codir llog ar yr hyn yr ydych chi wedi’i fenthyca, y gellir ei ad-dalu neu ei ychwanegu at gyfanswm swm y benthyciad.

Pan fyddwch farw neu’n symud i ofal hirdymor, bydd y cartref yn cael ei werthu a bydd yr arian o’r gwerthiant yn cael ei ddefnyddio i dalu’r benthyciad.

Bydd unrhyw beth sydd ar ôl yn mynd i’ch buddiolwyr. Os all eich ystâd dalu’r morgais heb orfod gwerthu’r eiddo, gallant wneud hynny.

Os nad oes digon o arian ar ôl o’r gwerthiant, byddai’n rhaid i’ch buddiolwyr ad-dalu unrhyw beth ychwanegol dros werth eich cartref o’ch ystâd.

Er mwyn diogelu yn erbyn hyn, mae’r rhan fwyaf o forgeisi gydol oes yn cynnig gwarant dim ecwiti negyddol (safon y Cyngor Rhyddhau Ecwiti).

Gyda’r warant hon, mae’r darparwr benthyciadau yn rhoi addewid na fydd yn rhaid i chi (neu eich buddiolwyr) fyth dalu yn ôl mwy na gwerth eich cartref.

Mae hyn yn wir hyd yn oed os yw’r ddyled yn fwy na gwerth yr eiddo.

Mae dau wahanol fath gyda chostau gwahanol y gellwch ddewis ohonynt .

• Morgais cronni llog: cewch gyfandaliad neu yn derbyn swm rheolaidd, a chodir llog a fydd yn cael ei ychwanegu at y benthyciad. Mae hyn yn golygu nad oes rhaid i chi wneud unrhyw daliadau rheolaidd. Mae’r swm yr ydych chi wedi’i fenthyca, gan gynnwys y llog wedi’i gronni, yn cael ei ad-dalu ar ddiwedd cyfnod eich morgais pan fydd eich cartref yn cael ei werthu. Gyda llog wedi’i gronni mae’n bwysig deall effaith adlog. Pob blwyddyn bydd swm y morgais yn cynyddu gan gyfradd llog blynyddol y cytunwyd arni. Yn y flwyddyn gyntaf mae’r llog yn seiliedig ar swm y benthyciad gwreiddiol yn unig ond yn y blynyddoedd dilynol bydd hefyd llog ar log y flwyddyn ganlynol. Mae hwn yn ‘cronni’ llog sy’n golygu bydd llog pob flwyddyn yn uwch na’r flwyddyn flaenorol.

Darganfyddwch fwy am adlog yn ein canllaw Egluro cyfraddau llog

• Morgais gyda thâl llog: cewch gyfandaliad a naill ai’n gwneud taliadau misol neu ad-hoc. Mae hyn yn lleihau, neu’n stopio, effaith cronni llog. Mae rhai cynlluniau hefyd yn caniatáu i chi dalu cyfalaf, os ydych chi’n dymuno gwneud hynny. Bydd y swm yr ydych chi wedi’i fenthyca yn cael ei ad-dalu pan fydd eich cartref yn cael ei werthu ar ddiwedd eich cyfnod morgais.

Pan fyddwch yn cymryd morgais gydol oes, gallwch ddewis benthyca cyfandaliad ar y dechrau, neu fenthyca swm llai i ddechrau gyda’r dewis o gyfleuster tynnu incwm.

Mae’r cyfleuster hyblyg neu dynnu incwm yn addas os ydych eisiau cymryd symiau rheolaidd neu symiau bychan o arian o dro i dro, i roi hwb i’ch incwm efallai.

Yn hytrach nac un benthyciad mawr, gan y bydd hyn yn golygu mai dim ond ar yr arian yr ydych ei angen y byddwch yn talu llog.

Mae hyn yn dibynnu ar eich oed a’ch amgylchiadau.

Mae rhai ffactorau i’w hystyried cyn i chi gymryd morgais gydol oes .

• Gallai effeithio ar yr hyn yr ydych yn ei adael fel etifeddiaeth .
• Gyda morgais cronni llog gall y cyfanswm sy’n ddyledus gennych chi dyfu’n gyflym. Yn y pendraw gallai hyn olygu bod eich dyled chi’n fwy na gwerth eich cartref, oni bai bod gan eich morgais warant dim ecwiti negyddol (safon y Cyngor Rhyddhau Ecwiti). Sicrhewch fod eich morgais yn cynnwys gwarant o’r fath.
• Efallai na fydd morgais gyda chyfraddau llog amrywiol yn addas oherwydd gallai’r gyfradd llog godi’n sylweddol. Serch hynny, mae un o safonau’r Cyngor Rhyddhau Ecwiti yn datgan os yw cyfradd llog yn amrywiol dylid cael ‘cap’ terfyn uchaf.

Gall effeithio ar eich sefyllfa treth a’ch hawl i fudd-daliadau seiliedig ar incwm. Bydd darparwyr benthyciadau yn disgwyl i chi gadw’ch cartref mewn cyflwr da o fewn fframwaith cynnal a chadw rhesymol. Efallai bydd rhaid i chi neilltuo rhywfaint o arian i wneud hyn.

Os gallai unrhyw rai o’r rhain fod yn broblem, efallai na fydd cynllun rhyddhau ecwiti yn addas ar eich cyfer.

Sicrhewch eich bod yn ymwybodol o’r holl gostau cyn symud ymlaen.

Mae’n bosibl y bydd yn rhaid i chi dalu :

• yswiriant adeiladau
• ffioedd cyfreithiol a ffioedd prisio
• ffi trefnu i’r benthyciwr am y cynnyrch
• ffi i ymgynghorydd am eu gyngor ac am eich helpu  i sefydlu’r cynllun
• ffi gwblhau, y gellir ei dalu ar y pwynt cwblhau neu’i ychwanegu at eich morgais.

Gallai’r costau hyn wneud cyfanswm o hyd at £1,500-£3,000.

Gallai costau ychwanegol fod ynghlwm â thalu’ch benthyciad yn llwyr yn gynnar, a elwir yn ‘gostau ad-dalu cynnar’.

Felly bydd yn rhaid i chi fod mor sicr â phosibl bod cynllun rhyddhau ecwiti yn addas i chi.

Cofiwch ofyn cwestiynau bob amser os oes unrhyw yn aneglur .

Dyma rai cwestiynau pwysig .

• A allwch drosglwyddo’r cynllun os ydych yn symud tŷ ?
• Beth fydd yn digwydd os ydych yn marw’n fuan ar ôl ymuno â’r cynllun ?
• Sut fyddai’r cynllun yn effeithio ar eich budd-daliadau gan y wlad neu’r awdurdod lleol ?
• Pa ffioedd fydd yn daladwy os ydych yn penderfynu ad-dalu’r benthyciad, ar ôl tair blynedd er enghraifft?
• Fyddech chi’n gymwys i gael grant i’ch helpu chi i dalu am atgyweirio neu altro eich cartref?
• Pa amodau mae’r cynllun yn eu gosod arnoch os ydych yn parhau i fyw yn eich cartref?
• Beth fydd yn digwydd os bydd arnoch fwy o arian yn y diwedd na gwerth y tŷ? (mae llawer o ddarparwyr erbyn hyn yn cynnig gwarant dim ecwiti negyddol .)