Delio â diffyg mewn polisi gwaddol

Mae darparwyr gwaddolion bellach yn cyhoeddi llythyrau adolygu fel arfer safonol. Defnyddir system o rybuddion coch, ambr a gwyrdd i ddangos yr angen i gymryd cyngor nawr, i barhau i fonitro, neu i beidio â chymryd unrhyw gamau am y tro.

Mae Cymdeithas Yswirwyr Prydain (ABI) wedi cyflwyno cod ymarfer ar bolisïau gwaddol - gan ddarparu safonau gofynnol wrth gyhoeddi'r adolygiadau hyn. Mae hyn yn cynnwys darparu adolygiad blynyddol lle mae risg o ddiffyg morgais wedi'i nodi yn ystod y pum mlynedd diwethaf.

Os oes gennych ddiffyg, bydd yn rhaid i chi dalu hwn o'ch cronfeydd eich hun i ad-dalu'ch cyfalaf morgais ar y dyddiad dyledus. Mae angen cynllun ar waith i wneud hyn.

Os oes gennych ddiffyg gwaddol mae angen cynllun arnoch i lenwi’r bwlch - neu ddod o hyd i ateb arall.

Dyma grynodeb o'ch opsiynau:

• Trosi eich morgais cyfan yn forgais ad-dalu. Bydd hyn yn sicr o ad-dalu'ch dyled erbyn diwedd y tymor, er y bydd hyn yn cynyddu eich ad-daliadau misol. Siaradwch â'ch benthyciwr, a defnyddiwch ein Cynlluniwr Cyllideb i weld faint yn ychwanegol y gallech fforddio ei dalu bob mis.
• Trosi cyfran o'ch morgais i gytundeb ad-dalu, fel y dylid talu am unrhyw gyfalaf morgais sy'n weddill ar ddiwedd y tymor. Bydd hyn yn cynyddu eich ad-daliadau misol ond gallai fod yn fwy fforddiadwy na throsi eich morgais cyfan. Unwaith eto, siaradwch â'ch benthyciwr a defnyddiwch ein Cynlluniwr Cyllideb i wirio'r hyn y gallwch ei fforddio.
  
• Talu rhywfaint o'ch cyfalaf morgais bob mis neu wneud cyfandaliadau i leihau'r ddyled a gostwng y diffyg. Mae hyn yn rhoi hyblygrwydd i chi dalu fel y gallwch ei fforddio. Fodd bynnag, gwiriwch â'ch benthyciwr a oes unrhyw gostau. Gofynnwch hefyd pryd y byddan nhw'n rhoi'r budd o'ch taliadau ychwanegol i chi - dim ond unwaith y flwyddyn y mae rhai'n gwneud hyn, felly mae angen i chi amseru'r rhain.
  
• Rhoi gorau i, a manteisio ar eich gwaddol yn gynnar i ariannu rhywfaint o ad-daliad cyfalaf - fodd bynnag, mae'n bwysig siarad â chynghorydd ariannol yn gyntaf. Bydd p'un a fydd hyn yn gwneud synnwyr yn ariannol yn dibynnu ar eich sefyllfa benodol. Er enghraifft, bydd angen i chi ystyried yswiriant bywyd amnewidol ac o bosib yswiriant salwch critigol, colli bonws terfynol a chosbau am gyfnewid arian yn gynnar.
• Cynilo i gynnyrch buddsoddi ychwanegol i gwmpasu'r diffyg gwaddol - fel stociau a chyfranddaliadau ISA neu gynllun buddsoddi arall. Bydd cynghorydd yn eich helpu i ddewis y cynllun mwyaf addas a gweithio allan yr hyn sydd angen i chi ei gynilo i gwrdd â'r swm targed sydd ei angen arnoch. Fodd bynnag, efallai y bydd yn rhaid i chi wneud taliadau ychwanegol mawr iawn, a allai fod yn anfforddiadwy.
• Ymestyn tymor eich morgais - yn y gobaith y gallwch ddod o hyd i ffyrdd o dalu'r ddyled. Dewis olaf yw hwn mewn gwirionedd - ac efallai na fydd yn bosibl os ydych yn bwriadu ymddeol yn fuan. Unwaith eto, mae'n well siarad â chynghorydd ariannol.

Os nad yw'r opsiynau a restrir uchod yn fforddiadwy, mae angen i chi gysylltu â'ch benthyciwr cyn gynted â phosibl i drafod eich sefyllfa. Byddan nhw'n gallu gweithio gyda chi i geisio dod i ateb hylaw.

Datrysiad mwy llym fyddai gwerthu'ch eiddo a phrynu un rhatach i ryddhau arian i dalu'r diffyg. Dewis olaf yw hwn i lawer o bobl ac nid oes unrhyw sicrwydd y byddwch yn gwerthu'ch cartref am bris rydych yn ei ddisgwyl neu'n dod o hyd i eiddo rhatach hoffech fyw ynddo.

Yn olaf, os ydych yn 55 oed neu'n hŷn, gallech ystyried cynllun rhyddhau ecwiti, fel morgais oes neu gynllun rifersiwn cartref. Mae'r rhain yn gynhyrchion cymhleth sy'n eich galluogi i ryddhau ecwiti sydd wedi'i glymu yn eich cartref wrth barhau i fyw ynddo.

Fodd bynnag, byddant yn effeithio ar y swm y byddwch yn ei adael mewn unrhyw etifeddiaeth, felly mae'n bwysig cael cyngor ariannol a chyfreithiol annibynnol cyn penderfynu.