Sut mae Yswiriant Gwladol yn gweithio ac a ddylech fod yn ei dalu?

Mae cyfraniadau Yswiriant Gwladol yn dreth ar enillion a delir gan weithwyr a chyflogwyr. Maent yn helpu i adeiladu'ch hawl i rai buddion y wladwriaeth, fel Pensiwn y Wladwriaeth a Lwfans Mamolaeth.

Yn wahanol i Dreth Incwm, nid treth flynyddol yw Yswiriant Gwladol.

Mae'n berthnasol i'ch cyflog bob cyfnod tâl - gallai fod yn fisol, wythnosol neu gyfnod gwahanol yn dibynnu ar drefniadau eich cyflogwr. Mae hyn yn golygu os ydych chi'n ennill arian ychwanegol mewn un mis, byddwch chi'n talu Yswiriant Gwladol ychwanegol. Ond ni fyddwch yn gallu hawlio'r ad-daliad ychwanegol, hyd yn oed os yw'ch cyflog yn is yn ystod misoedd eraill y flwyddyn dreth.

Ydych chi'n cael eich talu trwy system Talu Wrth Ennill (TWE)? Yna bydd cyfraniadau Yswiriant Gwladol yn cael eu tynnu o'ch cyflog yn awtomatig, felly does dim angen i chi wneud unrhyw beth.

Ydych chi'n hunangyflogedig? Yna bydd eich cyfraniadau Yswiriant Gwladol yn cael eu cyfrif yn seiliedig ar eich ffurflen dreth Hunanasesiad. Fe'u telir ar yr un pryd â Threth Incwm.

Byddwch yn dechrau talu Yswiriant Gwladol pan fyddwch yn ennill mwy na £183 yr wythnos (2020/21).

Mae'r gyfradd Yswiriant Gwladol rydych yn ei thalu yn dibynnu ar faint rydych yn ei ennill, ac mae'n cynnwys:

• 12% o'ch enillion wythnosol rhwng £183 a £962 (2020/21)
•  2% o'ch enillion wythnosol sy'n uwch na £962.

Er enghraifft, os ydych yn ennill £1,000 yr wythnos, rydych yn talu:

• dim byd ar y £183 cyntaf
• 12% (£93.48) ar y £779 nesaf
• 2% (£0.76) ar y £38 nesaf.

Gallai cyfradd yr Yswiriant Gwladol rydych yn ei dalu fod yn is pe byddech chi'n dewis Cyfradd Gostyngedig Merched Priod cyn Ebrill 1977. Darganfyddwch fwy ar wefan GOV.UK

Fel cyflogai, bydd eich cyfraniadau Yswiriant Gwladol yn dod i ben pan gyrhaeddwch oedran Pensiwn y Wladwriaeth.

Mae cyfraniadau Yswiriant Gwladol gwirfoddol Dosbarth 3 wedi'u cynllunio i lenwi unrhyw fylchau yn eich cofnod Yswiriant Gwladol. Y nod yw sicrhau Pensiwn y Wladwriaeth uwch i chi.

I gael Pensiwn y Wladwriaeth newydd llawn, bydd angen i chi gael 35 mlynedd gymwys o gyfraniadau Yswiriant Gwladol. Mae'n daladwy i bobl sydd wedi cyrraedd eu hoedran Pensiwn y Wladwriaeth ar neu ar ôl 6 Ebrill 2016.

Bydd unrhyw un sydd â llai na hyn yn derbyn Pensiwn y Wladwriaeth gostyngedig. I dderbyn Pensiwn y Wladwriaeth newydd mae angen i chi gael o leiaf deng mlynedd gymhwyso.

Os nad oes gennych 35 o flynyddoedd cymwys, efallai yr hoffech dalu cyfraniadau gwirfoddol Dosbarth 3 i hybu eich hawl i bensiwn.

Yn 2020/21, mae cyfraniadau Dosbarth 3 yn daladwy ar gyfradd wythnosol o £ 15.30. Dyma'r uchafswm y gallwch ei dalu bob wythnos.

Efallai na fyddwch bob amser yn gallu talu cyfraniadau Dosbarth 3 (neu Ddosbarth 2) am flwyddyn dreth.

Dyna pam ei bod hi'n bwysig darganfod:

• os gallwch wneud taliadau tuag at unrhyw fylchau
• faint fydd angen i chi ei dalu
• pa fudd (os o gwbl) y byddech yn ei gael trwy wneud taliad gwirfoddol cyn penderfynu a ddylech chi dalu unrhyw gyfraniadau Yswiriant Gwladol gwirfoddol.

Os ydych yn hunangyflogedig, neu wedi bod yn gweithio dramor, efallai y gallwch dalu cyfraniadau gwirfoddol Dosbarth 2 yn lle.

Mae cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 2 yn gyfraniadau wythnosol cyfradd unffurf o £3.05 yr wythnos yn 2020/21.

Bydd angen i chi eu talu am bob wythnos neu wythnos rannol o hunangyflogaeth mewn blwyddyn dreth. Mae hyn os yw'ch elw ar gyfer y flwyddyn dreth gyfan yn £ 9,500 (y Trothwy Elw Bach) neu fwy yn 2020/21.

Mae talu cyfraniadau Dosbarth 2 yn wirfoddol i bobl hunangyflogedig sydd ag elw islaw'r Trothwy Elw Bach. Gall talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 2, hyd yn oed os yw'ch elw yn is, eich helpu i adeiladu hawliau cyfrannol at fudd-daliadau.

Gall hwn fod yn faes arbenigol ond os ydych chi'n defnyddio cyfrifydd i wneud eich llyfrau neu helpu gyda'ch ffurflen dreth, byddan nhw'n gallu rhoi rhywfaint o arweiniad i chi ar hyn.